Toksyna botulinowa
Charakterystyka
Toksyna botulinowa jest neurotoksyną szeroko stosowaną w medycynie. Jej właściwości, które pozwalają na kontrolowane i odwracalne hamowanie przewodnictwa nerwowego w mięśniach sprawiają, że jest to substancja często wykorzystywana w leczeniu różnorodnych problemów zdrowotnych (np. migreny i bruksizmu) i estetycznych (np. redukcji zmarszczek mimicznych). Oprócz tego substancja ta znajduje zastosowanie w profilaktyce blizn i leczeniu powstałych keloidów i blizn przerostowych.
Toksyna botulinowa typu A stosowana jest w profilaktyce i terapii blizn na kilka sposobów.
Dzięki opisanej powyżej zdolności do relaksacji mięśni, toksyna botulinowa może być stosowana w terapiach blizn, które generują przykurcze i napięcia wywołujące dyskomfort u Pacjenta.
Na etapie gojenia się rany, w ramach profilaktyki blizny, podanie toksyny botulinowej w jej okolice sprawia, że dzięki zmniejszeniu napięcia mięśni wokół rany, goi się ona lepiej i szybciej, a ryzyko powstania blizny, która będzie nieestetyczna, zmniejsza się.
Ponieważ toksyna botulinowa może być wykorzystana w celu modulowania procesu odkładania się kolagenu w skórze, iniekcje tej substancji są stosowane w terapiach blizn przerostowych i keloidów. Podanie toksyny botulinowej w tkankę bliznowatą sprawia, że
zdolność fibroblastów do produkcji nowych włókien kolagenowych spada
aktywność czynników wzrostu jest ograniczona
działanie cytokin, czyli białek, których zadaniem jest pobudzać produkcję włókien kolagenowych, spada. (1)
Dzięki tym właściwościom toksyny botulinowej, zastosowanie jej w terapii, może prowadzić do zahamowania dalszego rozrostu blizn hipertroficznych i keloidów, jak również do zmniejszenia ich rozmiarów. Istotną kwestią jest również pozytywny wpływ, jaki toksyna botulinowa ma na zmniejszenie objawów towarzyszących bliznom, takich jak miejscowy obrzęk, ból i świąd (2). Blizna zyskuje bardziej estetyczny wygląd także dzięki temu, że iniekcje mogą poprawić stan brzegów blizny, poziom jej elastyczności i koloryt.
Wskazania
Iniekcje toksyny botulinowej to metoda stosowana przede wszystkim w leczeniu blizn przerosłych i keloidów. Substancja może być także wykorzystywana w profilaktyce blizn patologicznych, szczególnie u Pacjentów, u których stwierdza się tendencję do powstawania blizn przerosłych i keloidów. Injekcje leku można stosować także zapobiegawczo w przypadku dopiero formujących się blizn, aby poprawić ich estetykę.
W zależności od rodzaju blizny, jej umiejscowienia, wielkości, wieku i innych czynników lekarz dobiera odpowiednią dawkę leku oraz harmonogram leczenia. Rodzaje blizn i dolegliwości, które kwalifikują się do terapii toksyną botulinową to:
blizny powstałe na skutek urazu mechanicznego, termicznego lub chemicznego
blizny pooparzeniowe
blizny pooperacyjne
blizna po cesarskim cięciu,
blizny powodujące ból, świąd i pieczenie
blizny, które powodują uczucie napięcia czy ciągnięcia
blizny czerwone
Toksyna botulinowa może być stosowana jako jedyny element leczenia, jednak najbardziej satysfakcjonujące rezultaty uzyskuje się dzięki terapii łączonej, na przykład w połączeniu z laseroterapią.
Przebieg
Każdy zabieg iniekcji toksyny botulinowej poprzedzony jest wywiadem medycznym, podczas którego lekarz wyklucza przeciwwskazania oraz omawia z Pacjentem jego potrzeby, oczekiwania i plan zabiegowy. Procedura wraz z przygotowaniem do zabiegu trwa od 30 do 60 minut. W trakcie zabiegu lekarz za pomocą strzykawki i cienkiej igły wprowadza toksynę botulinową w wyznaczone miejsca. Zabieg nie jest bardzo bolesny, jednak Pacjenci o niskim progu bólu mogą zdecydować się na użycie maści znieczulającej, aby redukować dyskomfort. Plan zabiegowy ustalany jest indywidualnie dla każdego Pacjenta.
Przygotowanie do zabiegu
Terapia lub profilaktyka blizn z wykorzystaniem toksyny botulinowej nie wymaga specjalnych przygotowań ze strony Pacjenta. Zaleca się, aby na dziesięć dni przed zabiegiem Pacjent nie przyjmował leków przeciwzapalnych w celu zmniejszenia ryzyka pojawienia się siniaków. W dniu zabiegu nie wolno spożywać alkoholu.
Wskazania pozabiegowe
Pacjent powinien stosować się do zaleceń pozabiegowych, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych i zapewnić skuteczność zabiegu. Po zabiegu z wykorzystaniem toksyny botulinowej należy unikać:
masowania blizny i skóry wokół niej
intensywnej aktywności fizycznej przez kilka dni po zabiegu
korzystania z sauny i solarium przez 2 tygodnie
spożywania alkoholu przez 24 godziny po zabiegu
używania kosmetyków w miejscu iniekcji przez kilka dni po zabiegu
Rekonwalescencja
Zabieg z użyciem toksyny botulinowej nie wymaga okresu rekonwalescencji i Pacjent zazwyczaj może wrócić do codziennych czynności bezpośrednio po wstrzyknięciu preparatu. Po zabiegu może wystąpić niewielki obrzęk, który znika w przeciągu kilku godzin, a także zasinienie, które powinno zredukować się w ciągu kilku dni po zabiegu.
Przeciwwskazania
Zabiegi z zastosowaniem toksyny botulinowej nie są rekomendowane wszystkim Pacjentom. Do przeciwwskazań do wykonania zabiegu należą:
ciąża
karmienie piersią
schorzenia o podłożu nerwowo-mięśniowym (miastenia gravis, zespół Lamberta-Eatona i inne)
uczulenie na którykolwiek składnik preparatu
miejscowe zakażenia lub infekcje skóry
przyjmowanie antybiotyków aminoglikozydowych
Po konsultacji lekarz podejmuje decyzję, czy dane przeciwwskazania są bezwzględną przeszkodą do wykonania zabiegu.
Efekty zabiegu mogą różnić się pomiędzy Pacjentami i zależą od wielu czynników, między innymi od indywidualnych uwarunkowań, stanu zdrowia, rodzaju, wielkości, położenia i wieku blizny oraz stosowania się do zaleceń pozabiegowych.
The effect of botulinum toxin injection dose on the appearance of surgical scar, Zhiyou Chen, Zong Chen, Ran Pang, Zhiru Wei, Han Zhang, Wenhui Liu & Guangshuai Li.
Rafał Reguła. Joanna Kempa, Joanna Piątek, Marek Kucharzewski “Miejsce toksyny botulinowej w terapii blizn”CHIRURGIA PLASTYCZNA I OPARZENIA 2018:6(4), 115-120