6 najważniejszych przyczyn starzenia się skóry

Nie każdy wie, że skóra starzeje się z więcej niż jednego powodu. Dla wielu z nas najbardziej oczywistym czynnikiem wydaje się wiek – im starsi jesteśmy, tym więcej zmarszczek widocznych jest na naszej twarzy, a owal twarzy zaczyna być coraz mniej wyrazisty. Wywołujący tzw. starzenie się chronologiczne upływający czas, choć najbardziej oczywisty i niemożliwy do poskromienia, to jednak nie jedyny wróg młodzieńczego wyglądu. Istnieje wiele innych czynników, które mają wpływ na wygląd i starzenie się skóry. Niektóre z nich, np. uwarunkowania genetyczne i zaburzenia hormonalne, wywołują tzw. starzenie się wewnątrzpochodne (endogenne), czyli będące konsekwencją tego, jak funkcjonuje nasz organizm. Inne natomiast, tj. np. promieniowanie UV, palenie tytoniu, zanieczyszczenie środowiska, nieprawidłowa pielęgnacja lub jej brak, nieodpowiednia dieta, stres czy niedobory witaminowe, przyspieszają proces tzw. starzenia się zewnątrzpochodnego (egzogennego), czyli uzależnionego od czynników zewnętrznych.

Oczywistym jest, że na wiele czynników powodujących starzenie się naszego organizmu, a co za tym idzie, wywołujących zmiany w naszym wyglądzie, nie mamy wpływu. Upływający czas, genetyka i często z nią powiązana gospodarka hormonalna organizmu to obszary, które są właściwie zupełnie poza naszą kontrolą. Czy mają one jednak decydujący wpływ na to, jak szybko nasza skóra będzie się starzeć? Wielu specjalistów uważa, że każdy człowiek ma realny wpływ na to, jak szybko starzeć się będzie jego skóra. Jak to możliwe? Wśród najbardziej istotnych przyczyn przedwczesnego starzenia się skóry wymieniają oni narażenie organizmu na stres oksydacyjny, promieniowanie UV oraz skutki wynikające z prowadzenia niezdrowego trybu życia. To dobra wiadomość, ponieważ są to czynniki, które świadomymi wyborami możemy w dużym stopniu kontrolować.

Przyjrzyjmy się zatem 6 najważniejszym przyczynom starzenia się skóry.

Uwarunkowania genetyczne

Geny determinują wygląd człowieka, podatność skóry na procesy starzenia się oraz wiek postrzegalny, czyli potocznie to, na ile lat wyglądamy. To także od tego czynnika zależy, jaki rodzaj kolagenu produkuje skóra, w jakim stopniu odporna jest na działanie wolnych rodników i promieniowania słonecznego, a nawet to, jaki jest stopień jej nawilżenia. Jak wynika jednak z badań naukowych, geny odpowiadają za starzenie się skóry zaledwie w 20%.

Upływający czas

Z genami związana jest także jedna z teorii starzenia się skóry – zakłada ona, że komórki organizmu realizują swój genetycznie zakodowany program życiowy. Z biegiem lat komórki skóry ulegają ciągłym uszkodzeniom, przestają się rozwijać i dzielić, a następnie przechodzą apoptozę, czyli samozniszczenie. Starzenie genetyczne (wewnątrzpochodne) nazywane także starzeniem chronologicznym, jest więc procesem nieuniknionym, bezpośrednio związanym z wiekiem człowieka. Istnieje wiele hipotez dotyczących tego, dlaczego ludzki komórki starzeją się i umierają. Niestety jak dotąd nie opracowano rozwiązania, które znacząco spowolniłoby lub zatrzymało ten proces.

Zmiany hormonalne

Zmiany hormonalne, zachodzące przede wszystkim w czasie menopauzy, nasilają i przyspieszają procesy starzenia się skóry. W wyniku niskiego stężenia estrogenów dochodzi do zmniejszenia syntezy kolagenu – w ciągu pierwszych 5 lat menopauzy można zaobserwować 30% ubytek tego budulca skóry. Dodatkowo, nowo syntezowany kolagen jest gorszej jakości, niż przed klimakterium – staje się bardziej pofałdowany, sztywny i nieregularnie rozmieszczony. W czasie menopauzy, w wyniku zmniejszenia częstotliwości podziałów komórkowych, skóra ulega ścieńczeniu, traci elastyczność i napięcie, pojawiają się na niej głębokie zmarszczki i traci ona swój owal. Zaburzenia syntezy lipidów oraz spadek aktywności gruczołów łojowych i potowych prowadzą do przesuszenia skóry, jej poszarzenia, zmatowienia i szorstkości. W okresie menopauzy warto więc szczególnie zadbać o cerę, zarówno w domu, jak i w profesjonalnych gabinetach medycyny estetycznej, aby spowolnić wcześniej opisane procesy i zmniejszyć widoczność ich skutków. Istnieją terapie, które w skuteczny sposób stymulują skórę do wzmożonej produkcji kolagenu i elastyny, oraz obkurczają istniejące już włókna kolagenowe, zwiększając tym samym jędrność, gęstość i elastyczność skóry. Profesjonalne zabiegi to również odpowiedź na przebarwienia - kolejny problem będący nieraz konsekwencją wahań hormonalnych.

Stres oksydacyjny

Wolne rodniki to kolejna przyczyna starzenia się skóry. Te cząsteczki, które zazwyczaj są związkami chemicznymi lub jonami metali, wytwarzanymi w komórkach w wyniku naturalnych procesów metabolicznych, ale także pod wpływem temperatury, promieniowania UV, zanieczyszczeń środowiska, niektórych chemikaliów, a nawet bakterii. Wolne rodniki w stanie równowagi organizmu zwalczane są przez antyoksydanty, jeśli jednak oksydantów jest zbyt wiele, dochodzi do tzw. stresu oksydacyjnego. Ten stan, szczególnie jeśli ma charakter przewlekły, prowadzi do pojawienia się chronicznego stanu zapalnego skóry, który choć przebiega łagodnie i charakteryzuje się niskim nasileniem wcale nie powinien zostać zbagatelizowany. A niestety, często się tak zdarza, ponieważ jego objawy są często niedostrzegalne i niecharakterystyczne, dlatego nie budzą niepokoju i usypiają naszą czujność. Natomiast toczący się stan zapalny wywołany stresem oksydacyjnym negatywnie wpływa funkcjonowanie skóry: uszkadza jej komórki i zmniejsza zdolności barierowo-ochronne. Przekłada się to na spowolnienie produkcji kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego, uwrażliwienie skóry oraz jej większą podatność na negatywne działanie czynników zewnętrznych. W efekcie skóra starzeje się szybciej, a objawy upływającego czasu są na niej bardziej widoczne. Zjawisko to zdefiniowane zostało jako inflammaging, termin, który powstał z połączenia wyrazów inflammation (stan zapalny) oraz aging (starzenie się).

Walka ze stresem oksydacyjnym powinna obejmować przede wszystkim restrykcyjną ochronę przeciwsłoneczną oraz rezygnację z używek i przetworzonej żywności. Najważniejszym sposobem na zwalczanie wolnych rodników są antyoksydanty, które możemy dostarczać skórze zarówno z zewnątrz jak i z wewnątrz, wybierając produkty żywnościowe bogate w te składniki. Najbardziej pożądanymi antyoksydantami są witaminy C, A i E, które najlepiej dostarczając do organizmu spożywając dużo świeżych warzyw i owoców. Niestety, nawet najlepiej zbilansowana dieta może nie dostarczyć wystarczającej ilości antyoksydantów. Dlatego tak istotna jest odpowiednio dobrana pielęgnacja oraz profesjonalne zabiegi, które wspierają skórę w walce ze stresem oksydacyjnym. Regularnie dostarczane w głąb skóry antyoksydanty przywracają równowagę skórze i niwelują stres oksydacyjny. Dlatego warto wybierać zabiegi i kosmetyki, których składniki aktywne mają zdolność do „wymiatania” wolnych rodników.

Fotostarzenie skóry: UVA, UVB i HEV

Promieniowanie słoneczne, zarówno UVB, jak i UVA, odpowiedzialne jest za fotostarzenie skóry. Promieniowanie uszkadza skórę na poziomie molekularnym i biochemicznym. Promieniowanie UV upośledza syntezę kolagenu, pogrubia warstwę rogową skóry, uszkadza DNA jej komórek oraz keratynocytów, zwiększa liczbę melanocytów, prowadzi do przerostu gruczołów łojowych i pękania naczyń krwionośnych – a to tylko niektóre z negatywnych efektów działania promieni słonecznych. Wśród najważniejszych wymienić należy nowotwory skóry, w tym czerniaka. Warto pamiętać, że promieniowanie HEV, generowane przez np. monitory czy ekrany urządzeń mobilnych, także niekorzystnie wpływa na stan skóry, skracając żywotność fibroblastów i wywołując jej przedwczesne starzenie się. Z tego względu warto pamiętać o codziennej ochronie przeciw promieniowaniu UVA, UVB i HEV - jest to absolutna podstawa w profilaktyce anti-aging i utrzymaniu skóry w zdrowiu i dobrej kondycji.

Złe nawyki

Niezdrowy tryb życia, obejmujący palenie tytoniu, niedobór snu, nieodpowiednią dietę i braki żywieniowe, a także stres, wpływa negatywnie na stan cery. Tytoń zawiera setki toksyn niebezpiecznych zarówno dla skóry, jak i całego organizmu – cera traci jędrność, staje się poszarzała, uwrażliwiona i odwodniona, a na jej powierzchni pojawiają się zmarszczki. Stres także nie jest sprzymierzeńcem młodego wyglądu – wydzielany z jego powodu kortyzol uszkadza włókna kolagenowe i elastynowe, co prowadzi do zwiotczenia skóry. Dieta uboga w witaminy i składniki odżywcze, natomiast pełna żywności przetworzonej i prozapalnej, powoduje przewlekły stan zapalny skóry. Komórki skóry, którym brakuje podstawowych składników żywieniowych, pracują mniej wydajnie. Niedobory snu, często związane ze stresem, nie pozwalają skórze na regenerację i odnowę, co także przyspiesza jej starzenie się. Picie zbyt małej ilości wody także może wpływać na szybszą utratę jędrności skóry, pojawienie się zmarszczek i jej przesuszenie. Woda jest niezbędna wszystkim komórkom skóry do prawidłowego funkcjonowania. Zaleca się więc, aby wypijać minimum 2 litry wody dziennie. Nieodpowiednia pielęgnacja cery lub jej brak to także wróg młodzieńczo wyglądającej skóry. Kosmetyki o działaniu nawilżającym, ujędrniającym i przeciwzmarszczkowym powinny być stosowane już od 25 roku życia - to właśnie wtedy w skórze rozpoczynają się pierwsze procesy jej starzenia. Produkty pielęgnacyjne powinny być dostosowane do typu cery i jej potrzeb. Nie należy również zapominać o codziennym, prawidłowym demakijażu - make-up pozostawiony na noc podrażnia, wysusza i osłabia barierę ochronną skóry, przyczyniając się do przyspieszenia jej starzenia się.

Jak przeciwdziałać starzeniu się skóry?

W zwalczaniu objawów upływającego czasu pomocne mogą być profesjonalne zabiegi z zakresu medycyny estetycznej, które pozwalają na regenerację i przebudowę skóry lub dostarczenie w jej głąb składników odżywczych. Choć pielęgnacja domowa jest niezwykle ważna, nie jesteśmy w stanie z jej pomocą zadziałać na skórę tak mocno, jak jest to możliwe w przypadku profesjonalnych zabiegów anti-aging z zakresu kosmetologii, medycyny regeneracyjnej i estetycznej.

Znajomość przyczyn starzenia się skóry jest istotna w kontekście działań z zakresu anti-aging. Choć na geny i upływający czas nie mamy wpływu, świadomymi wyborami możemy przeciwdziałać starzeniu się skóry spowodowanemu takimi czynnikami jak promieniowanie UV, stres oksydacyjny czy niezdrowy tryb życia. Kluczem jest restrykcyjna ochrona przeciwsłoneczna, zbilansowana dieta, opanowanie stresu, aktywność fizyczna i rezygnacja z używek. Ponadto, odpowiednia pielęgnacja dostosowana do potrzeb cery, a także indywidualnie dobrane zabiegi mogą być nieocenionym sprzymierzeńcem w zmniejszaniu widocznych oznak starzenia się skóry, a także w spowalnianiu tego procesu.