Diagnostyka i usuwanie zmian skórnych

Zmiany skórne – choć wyglądają niepozornie, w najlepszym przypadku mogą stanowić defekt kosmetyczny, a w najgorszym – zagrożenie dla życia i zdrowia. Powstają, gdy proces wymiany komórek zostaje zakłócony. Możemy się ustrzec przed wieloma z nich, stosując profilaktykę przeciwnowotworową i wykluczając czynniki ryzyka, takie jak np. nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Na powstawanie niektórych zmian nie mamy wpływu, dlatego gdy zaobserwujesz u siebie niepokojącą zmianę skórną, udaj się do doświadczonego dermatologa. Takim lekarzem jest doktor n. med. Marcin Zakrzewski, dermatolog zajmujący się diagnostyką i usuwaniem zmian skórnych, specjalista w dziedzinie laseroterapii, współwłaściciel Kliniki Zakrzewscy.

Rodzaje nowotworów

Na naszej skórze mogą pojawić się znamiona, choroby wirusowe oraz zmiany nowotworowe łagodne, które nie stanowią zagrożenia dla życia. Charakteryzuje je symetryczny kształt, równe, regularne krawędzie, powolny wzrost, średnica poniżej 5 mm oraz jednolity kolor. Mimo że nie są groźne, każda nowa zmiana skórna powinna zostać skonsultowana z lekarzem, ponieważ sami nie jesteśmy w stanie określić jej charakteru.

Zmiany skórne łagodne usuwa się najczęściej ze względów praktycznych (mogą zaczepiać się o ubrania czy biżuterię) oraz estetycznych. Zaliczamy do nich takie zmiany jak:

• Włókniaki twarde i miękkie - narośle zbudowane z włókien kolagenu i naczyń krwionośnych otoczonych pogrubionym naskórkiem o skórzastej lub brązowawej barwie. Najczęściej występują na szyi, pod pachami i w pachwinach.
• Prosaki - niewielkie, milimetrowe torbiele zawierające keratynę, które pojawiają się tuż pod powierzchnią skóry. Mają formę twardych, perłowo-białych guzków, wyglądem przypominających ropne krostki. Występują zwykle licznie w okolicach oczu, na skroniach, czole i na nosie.
• Kępki żółte mogą przybrać wiele kolorów i występować w wielu miejscach na ciele, jednak najczęściej mamy do czynienia z niewielkimi, żółtymi grudkami, które powstają w wyniku nagromadzenia się tłuszczu w komórkach skóry. Pojawiają się szczególnie na powiekach.
• Mięczak zakaźny to wirusowa infekcja skóry rozpoznawalna dzięki ogniskom okrągłych różowych, białych lub brązowych grudek o wielkości do 6 mm. Mięczaki zakaźne mają lśniącą powierzchnię z zagłębieniem, a w ich środku znajduje się biała, kaszowata treść, którą można wycisnąć. Najczęściej występują pod pachami, pod kolanami i w okolicach narządów płciowych.
• Ziarniniak naczyniowy przyjmuje postać błyszczącego, czerwonego guzka o nieregularnej powierzchni przypominającej malinę, oraz wielkości nieprzekraczającej 1-2 cm. Zazwyczaj jest płaski lub uszypułowany i występuje na skórze pojedynczo - najczęściej na rękach, palcach, stopach oraz na tułowiu.
• Przemieszczone gruczoły łojowe Fordyce’a występują w formie bezbolesnych, białych lub żółtych plamek lub grudek, a ich średnica wynosi około 1-5 mm. Najczęściej spotyka się je na trzonie prącia, mosznie, wargach sromowych oraz błonie śluzowej warg i policzków.
• Przerośnięte gruczoły łojowe są natomiast łagodną formą guza mieszków włosowych, która przyjmuje wygląd bezbolesnych, żółtych grudek o średnicy do 3 mm. Występują zwykle na czole i policzkach u osób w średnim lub starszym wieku.
• Brodawki łojotokowe to zmiany o wyglądzie płaskich lub wypukłych grudek, których średnica może osiągnąć kilka centymetrów. Mogą być żółte, szare, brązowe lub wielobarwne. Występują pojedynczo lub w skupiskach na tułowiu, kończynach górnych, twarzy i głowie.
• Grudki perliste prącia to perłowo-cieliste guzki o średnicy do 4 mm występujące w jednym lub kilku rzędach na koronie żołędzi i w rowku zażołędnym penisa. Mają okrągły lub wydłużony kształt i nie są zaraźliwe.
• Brodawki wirusowe, czyli kurzajki, przyjmują postać białych, brązowych, różowych lub cielistych narośli i są wywołane zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Mają twardą, rogowatą powierzchnią z małą czarną kropką na środku. Występują na dłoniach, palcach dłoni oraz na podeszwach stóp.
• Kłykciny kończyste (brodawki weneryczne, brodawki płciowe) to miękkie narosty na skórze narządów płciowych wywołane przez wirusa HPV występujące zarówno u mężczyzn, jak i kobiet. To jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Mają postać niewielkich grudek, które mogą występować pojedynczo lub się zlewać. Grudki mogą mieć różną wielkość, są uniesione lub płaskie, najczęściej mają kolor jasnoróżowy, rzadziej brunatny. Nieleczone przyjmują postać kalafiorowatych tworów, które mogą obejmować znaczną powierzchnię skóry genitaliów.
• Naczyniaki wiśniowe - inaczej naczyniaki starcze - to grudki koloru czerwonego, niebieskiego lub fioletowego, o średnicy do 1 cm. Najczęściej występuje na skórze głowy, twarzy, na ustach i tułowiu u osób w podeszłym wieku.
• Kaszaki, czyli cysty naskórkowe, to wypukłe, twarde, cieliste lub żółtawe torbiele zawierające płynny lub półpłynny materiał. Średnica kaszaka osiąga nawet 5 centymetrów, a guzki najczęściej rozwijają się na twarzy, karku, skórze głowy lub narządach płciowych.
• Keloidy to wypukłe blizny, które zajmują większą powierzchnię niż rana, na której powstały. Mogą pojawić się na skórze nawet po kilku miesiącach od przerwania ciągłości naskórka i są mocno unaczynione.
• Plama soczewicowata to zmiana barwnikowa przybierająca brązowy kolor, wyraźny kontur i nieregularny kształt. Najczęściej znajduje się na twarzy, ramionach, plecach i rękach. Osiąga wielkość od 2 milimetrów do 2 centymetrów i nie ciemnieje pod wpływem słońca. Może przyjąć złośliwą postać, która z kolei może prowadzić do czerniaka.
• Rogowacenie starcze (słoneczne) najczęściej przybiera formę niewielkich hiperkeratotycznych grudek, łuszczących się blaszek lub znacznie rzadziej rogu skórnego. Rozwija się zazwyczaj u osób starszych jako konsekwencja nadmiernej i przewlekłej ekspozycji na słońce najczęściej na obszarach narażonych na promieniowanie UV, tj. na skórze głowy lub grzbietach dłoni. Rogowacenie słoneczne może ulec progresji do inwazyjnego raka kolczystokomórkowego i jest sklasyfikowane jako stan przedrakowy.
• Róg skórny to typ rogowacenia słonecznego. Ma stożkowy lub nieregularny kształt oraz żółtą, białą, różową lub brązową barwę. Jego struktura jest zbita i twarda. Może osiągnąć kilkanaście milimetrów wysokości i najczęściej występuje na twarzy, uszach, głowie, rękach i ramionach. W około 20% przypadków róg skórny może rozwinąć się do złośliwego raka kolczystokomórkowego skóry.
• Tłuszczak to miękki, mały guz nowotworowy, który powstaje pod skórą i może uciskać sąsiadujące tkanki, powodując ból. Występują zazwyczaj na plecach, ramionach, karku, przedramionach, tułowiu i udach.

Zmiany skórne

Nowotwory skóry złośliwe są to zmiany stanowiące zagrożenie zdrowia, a nawet życia Pacjenta, jeśli nie zostaną wykryte wystarczająco wcześnie. Cechuje je asymetryczny kształt, nieregularne, poszarpane, rozlane krawędzie, mnogość barw i odcieni, szybki wzrost oraz średnica przekraczająca 5 mm. Mogą dawać przerzuty i niszczyć okoliczne tkanki. Złośliwa zmiana skórna nazywana jest rakiem. Najwięcej raków skóry zlokalizowanych jest w obrębie głowy i szyi. Do nowotworów złośliwych zaliczamy:

• Czerniaka - występuje najrzadziej spośród nowotworów skóry, jest jednak najgroźniejszym z nich. Przybiera wygląd ciemnej lub różowawej plamy o nieregularnych brzegach. Wyróżnia się czerniaki powierzchowne (60-70% wszystkich czerniaków), guzkowe i bezbarwnikowe.
• Raka kolczystokomórkowego - występuje stosunkowo rzadko, cechuje się jednak szybkim wzrostem i wysokim stopniem złośliwości. Często wywodzi się ze zmian łagodnych takich jak róg skórny czy rogowacenie słoneczne. Zmiany nowotworowe pojawiają się najczęściej na granicy skóry i błon śluzowych, na przykład na wargach.
• Chorobę Bowena to forma przedinwazyjnego nowotworu skóry, w której komórki nowotworowe ograniczają się tylko do tkanki skóry, nie przekraczając jej. Choroba Bowena to rak kolczystokomókowy, który w 3% przypadków może zamienić się nowotwór inwazyjny. Choroba objawia się powoli powiększającymi się, dobrze odgraniczonymi rumieniowymi plamami lub tarczkami o nieregularnym brzegu i złuszczającej, czasami pokrytej strupami i nadżerkami, powierzchni.
• Raka podstawnokomórkowego - jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy skóry, jednak najmniej groźny. Przybiera postać guzkową, wrzodziejącą, twardzinopodobną, torbielowatą lub powierzchniową. Ten typ nowotworu występuje zazwyczaj na twarzy, plecach i kończynach.
• Raka z komórek Merkla - jest to nowotwór neuroendokrynnym skóry występujący bardzo rzadko, jednak o wysokiej złośliwości. Zazwyczaj pojawia się na twarzy i szyi. Przybiera postać czerwonego guzka o gładkiej powierzchni.
• Raka skóry Pageta - jest to bardzo rzadki typ raka śródnaskórkowego skóry objawiającego się łuszczącymi się, swędzącymi, pokrytymi strupami rumieniami. Najczęściej dotyka kobiet i umiejscawia się w obrębie narządów płciowych.
• Mięsaka Kaposiego - rak tkanek miękkich zbudowany z komórek wrzecionowatych i naczyń włosowatych. Objawia się ciemnobrązowymi, fioletowymi oraz czerwononiebieskimi grudkami lub plamkami, które mogą z czasem ulegać owrzodzeniu.

Diagnostyka zmian skórnych

Wczesna i skuteczna diagnostyka zmian skórnych jest kluczem do sukcesu w zapobieganiu nowotworom złośliwym oraz leczeniu zmian, zarówno łagodnych, jak i złośliwych. Warto pamiętać o tym, że złośliwe zmiany wykryte we wczesnym stadium dają 99% szans na pełen powrót do zdrowia. Diagnostyka zmian skórnych zaczyna się od szczegółowego wywiadu – lekarz dermatolog pyta o to, kiedy powstała zmiana, czy jej kolor lub kształt uległy zmianie, czy wpływa na okoliczne tkanki, czy występuje pieczenie, stan zapalny lub krwawienie, oraz o to, czy zmiana powoduje ból. Warto przygotować odpowiedzi również na pytania o nasze zdrowie, choroby przewlekłe, genetyczne oraz przyjmowane leki. Lekarz może zbadać zmianę palpacyjne oraz wykonać dermatoskopię lub wideodermatoskopię – nowoczesną metodę wczesnej diagnostyki i profilaktyki nowotworów skóry. Zaawansowana technologia pozwala na bardzo szczegółowe zbadanie i obejrzenie zmiany, zrobienie zdjęć i filmów w najlepszej jakości, oraz stworzenie swoistej „mapy znamion”. Późniejsze porównanie danych jest możliwe dzięki zaawansowanemu oprogramowaniu, które pozwala na monitorowanie potencjalnych transformacji w obrębie zmiany. W wybranych przypadkach lekarz może zlecić biopsję lub dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny.

Usuwanie i leczenie zmian skórnych laseroterapią

Laseroterapia jest jedną z metod leczenia znamion oraz zmian skórnych, zarówno łagodnych, jak i złośliwych. Laseroterapię stosuje się najczęściej do leczenia zmian, które znajdują się na wierzchniej warstwie skóry, i których średnica nie przekracza 5 milimetrów. Ta metoda leczenia cechuje się wysokim stopniem bezpieczeństwa, dokładnością i szybkością. Ogromną zaletą laseroterapii jest to, że lekarz ma pełną kontrolę nad czasem pracy lasera, natężeniem mocy oraz powierzchnią objętą zabiegiem. Pozwala to na optymalizację efektywności terapii. Sam zabieg jest sterylny dzięki wysokiej temperaturze lasera, a także bezkrwawy. 

Niska inwazyjność tej metody terapii pozwala na zminimalizowanie rekonwalescencji praktycznie do zera. Zabieg zawsze wykonywany jest przez doświadczonego dermatologa bądź chirurga.

Przebieg zabiegu usuwania zmian skórnych z pomocą laseroterapii

Czas trwania zabiegu waha się w przedziale 15-30 minut w zależności od zmiany poddanej leczeniu. Laser może powodować uczucie lekkiego dyskomfortu, pieczenia lub szczypania, dlatego Pacjent może zdecydować się na znieczulenie miejscowe. Następnie skóra jest dezynfekowana i oczyszczana. Podczas zabiegu lekarz usuwa zmianę, kierując na nią promień lasera, co powoduje jej odparowanie. Dzięki wysokiej temperaturze laser zamyka naczynia krwionośne, a na skórze poddanej zabiegowi pojawiają się strupki. Gojenie następuje poprzez ziarninowanie, czyli zniszczone komórki są stopniowo zastępowane przez nowo wytworzone,  dzięki czemu minimalizuje się ryzyko powstania blizny – jest to niemożliwe przy zabiegach z użyciem skalpela. Co ważne, zdrowa skóra otaczająca zmianę pozostaje nienaruszona, a po laseroterapii, Pacjent nie odczuwa bólu. Po zabiegu lekarz nakłada na skórę krem przyspieszający gojenie, i jeśli to konieczne, zakłada opatrunek.

Wskazania po zabiegu laseroterapii

Proces gojenia trwa od kilku dni do 4 tygodni – w tym czasie Pacjent powinien unikać ekspozycji rany na słońce. Ranki powstałe po zabiegu można delikatnie przemywać wodą, a jeśli zaleci to chirurg, stosować opatrunek przepuszczający powietrze. Co ważne, po zabiegu Pacjent może od razu wrócić do codziennych czynności. Warto pamiętać o tym, aby stosować się do wszystkich zaleceń lekarza – nie dotykać i nie zrywać strupków, nie smarować ich, unikać przegrzania skóry oraz czynników, które mogą prowadzić do zainfekowania rany.

Lepiej zapobiegać, niż leczyć 

Niestety nie mamy wpływu na pojawianie się pewnych zmian skórnych. Możemy jednak zminimalizować ryzyko powstawania innych. Powinny pamiętać o tym w szczególności osoby starsze, z jasną karnacją, narażone na nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV, przyjmujące leki immunosupresyjne, palące papierosy oraz posiadające dużą liczbę znamion. Odpowiedzialne zachowania i wypracowanie rozsądnych nawyków zwiększa szansę na zachowanie zdrowej skóry i uniknięcie zmian. Dermatolodzy podkreślają, że aby prawidłowo dbać o skórę należy przestrzegać trzech zasad:

• Unikać ekspozycji na słońce szczególnie pomiędzy 10:00 a 15:00, stosować dobrej jakości filtry przeciwsłoneczne SPF 50 oraz zrezygnować z solariów. Choć wydaje się to trudne, jest niezbędne dla zdrowia skóry.

• Wykonywać samobadania przynajmniej raz w miesiącu. Podczas badania należy zwrócić uwagę na dotychczasowe oraz nowo powstałe zmiany, oraz ocenić, czy zmieniły wielkość, kształt i kolor, czy ich krawędzie są poszarpane, a także, czy wystąpiło zaczerwienienie, swędzenie i ból – jeśli tak, konieczna jest wizyta u dermatologa.

• Nawet jeśli sądzisz, że zmiany na Twoim ciele są niegroźne, dopiero regularne wizyty kontrolne u dermatologa dadzą Ci taką pewność. Doświadczone oko lekarza i nowoczesny sprzęt jest niezbędny w poprawnej profilaktyce nowotworów skóry, zwłaszcza, jeśli do tej pory nikt nie badał Twoich znamion. Czas to zmienić!

Jeśli martwi Cię jakakolwiek zmiana skórna, udaj się do doświadczonego dermatologa. Dzięki rozwojowi medycyny, diagnostyka i leczenie zmian skórnych są szybsze i mniej bolesne niż kiedykolwiek. Nowoczesne technologie stosowane do diagnostyki i leczenia zmian skórnych, a także profesjonalizm i zaangażowanie lekarza prowadzącego, są niezwykle istotne w walce ze zmianami skórnymi.

Umów wizytę